Πριν λίγες μέρες, γιορτάστηκε η Διεθνής Ημέρα της Γυναίκας. Πολλοί Εθνικιστές, Έλληνες και Ευρωπαίοι, θα ήθελαν να δουν τις γυναίκες να επιστρέφουν στα τηγάνια και τις κουζίνες τους, να αλλάζουν πάνες, αφού έχουν εξυπηρετήσει ικανοποιητικά τις σεξουαλικές επιθυμίες τους, και βεβαιωθούν ότι οι άνδρες τους έχουν βρει μια ειρηνική εστία για να επιστρέψουν, όταν το αποφασίσουν.
Παρότι έχω ακολουθήσει την παραπάνω συνταγή επί σειρά ετών, είναι εξαιρετικά απίθανο αυτή η -στην πραγματικότητα ανιστόρητη, και σε μεγάλο βαθμό αστική και νεοσυντηρητική- έννοια της θέσης της Ελληνίδας, να ταιριάζει, όπως και να την δει κανείς, στην έννοια του Θηλυκού, όπως οι πρόγονοί μας, τους οποίους οι Εθνικιστές θέλουν, υποτίθεται, να μιμηθούν, την αντιλαμβάνονταν και την καλλιεργούσαν.
Στην μεταχριστιανική εποχή, η γυναίκα είναι κατά κύριο λόγο μητέρα, έχοντας ως πρότυπο την Παναγία. Ωστόσο, αν θα θέλαμε να δημιουργήσουμε πρότυπα στην σημερινή πραγματικότητα, ανατρεπτικά του κρατούντος κλίματος αποσάθρωσης της κοινωνίας, η Μαρία θα ήταν μια μητέρα που αντί να ξεφορτωθεί το παιδί που δεν επιθυμούσε, παίρνει την γενναία απόφαση να κρατήσει το παιδί, πιστεύοντας στα λόγια ενός Αγγέλου, και παρά το ότι ο Ιωσήφ, ο προστάτης της, είναι τόσο αδύναμος, που χρειάζεται η παρέμβαση του Θεού για να πειστεί να μην εγκαταλείψει την μνηστή του. Την ίδια ώρα Εκείνη έφερε το βάρος της Πίστης της με γενναιότητα, αντοχή και δύναμη, μέχρι τον σταυρό, και πέρα από αυτόν. Ωστόσο, κανείς υποκριτής νεοσυντηρητικός δεν θα σκεφτόταν να προτείνει ως παράδειγμα αυτήν την πτυχή του μαθήματος Ζωής που παραδίδει η Παναγία.
Αλλά και τα προχριστιανικά γυναικεία πρότυπα, προσαρμόζονται για να ταιριάζουν με την μεταχριστιανική αντίληψη της γυναίκας. Η Πηνελόπη εμφανίζεται να περιμένει υπομονετικά τον σύζυγό της από τις ανά τον κόσμο περιοδείες του, ασκούμενη στην αγνότητα και την υφαντική. Στην πραγματικότητα είναι, όμως, εξίσου πολυμήχανη με τον σύζυγό της, τον Οδυσσέα. Καταφέρνει να διαχειρίζεται την περιουσία της οικογένειάς της, και να έχει ως την στιγμή που εξυπηρετείται η πλοκή, τον έλεγχο του γιου της. Είναι, όμως, μάλλον πολύ κολακευμένη από το ενδιαφέρον των πολυάριθμων μνηστήρων της, και καλά προετοιμασμένη να δεχθεί τον Οδυσσέα στην αγκαλιά της.
Όμως, το γυναικείο αρχέτυπο στην αρχαιότητα, σπάνια περιορίζεται στην Πηνελόπη. Να θυμηθούμε τις Αμαζόνες, την βασίλισσά τους και τις πολεμίστριές της; Η ήττα τους από τον Ηρακλή, το αρσενικό αρχέτυπο, η χειριστική νίκη του Αρσενικού πάνω στο Θηλυκό, μαρτυρά για μια εποχή που οι γυναίκες ήσαν οι προστάτιδες της κοινωνίας.
Να μιλήσουμε για την Κίρκη και την Καλυψώ, ισχυρές, αυτάρκεις γυναίκες που ζούσαν στα δικά τους βασίλεια, γοήτευαν τους άνδρες και τους χρησιμοποιούσαν προς όφελός τους; Μερικές φορές ραγίζει η καρδιά τους αποχαιρετώντας κάποιον Οδυσσέα, αλλά υποθέτουμε ότι η λύπη τους θα περάσει σύντομα, μέσα στον απέραντο χρόνο της αθάνατης ζωής τους.
Στην σφαίρα των θεών, η Ήρα η βασίλισσα, είναι δυναμική και διεκδικητική, κάθε άλλο παρά μια ήσυχη και υποτακτική νοικοκυρά, το θύμα που δέχεται τις ατασθαλίες του θεού συζύγου της, όπως εξυπηρετεί το συντηρητικό αφήγημα να την παρουσιάζει.
Η θεά Εστία είναι υπεύθυνη για την διατήρηση της εστίας, δηλαδή της φωτιάς, το δώρο των θεών που ο Προμηθέας έκλεψε, αλλά πήρε εκείνη την πλήρη ευθύνη της επιβίωσης και διατήρησής της.
Η θεά Αφροδίτη προστατεύει την αγάπη της σάρκας, αλλά και την πλατωνική αγάπη. Είναι σύζυγος του Άρη, του θεού του Πολέμου, όμως η ουσία του ζευγαριού τίθεται στις λέξεις που αντικατοπτρίζονται στο ευρέως διαδεδομένο σύνθημα μεταξύ των νέων εθνικιστικών κύκλων «Αγάπη και Πόλεμος» που συμπυκνώνει το νόημα της ενργητικής Ζωής. Η θεά Αφροδίτη συνδέεται επίσης με τον Ήφαιστο, μια εξίσου δημιουργική ένωση θεών. Η Αφροδίτη είναι, επομένως, η συν-δημιουργός, η δύναμη της Ζωής, είτε στην εξισορρόπηση του Πολέμου, είτε ως συνέταιρος της Δημιουργίας. Ενδιαφέρον είναι, ως προς την θηλυκή πλευρά της Δημιουργίας, πως αυτή δεν είναι καθόλου παθητική. Στην Σπάρτη, η Αφροδίτη λατρευόταν ως πολεμίστρια Αρία Αφροδίτη.
Όσο για την θεά Αθηνά, είναι η αρχιπολεμιστής, που παρουσιάζεται ως πρότυπο, πιο μεγαλοπρεπής από τον άνδρα ομόλογό της, τον Άρη,επιβάλλοντας την σοφία της σε ανθρώπους και θεούς.
Μου αρέσουν οι εικόνες των γυναικών που ζουν σε σπίτια στην εξοχή, που δουλεύουν την γη, μαγειρεύουν νόστιμα φαγητά, φροντίζουν με το χαμόγελο τους γόνους τους, και καλωσορίζουν τους συζύγους τους χαμογελαστές, ντυμένες με όμορφα, αέρινα ρούχα. Τέτοιες γυναίκες μπορούν να βρεθούν σχεδόν παντού, από την Αφρική και την Ασία ως τις ΗΠΑ. Όσο για την Ευρωπαία γυναίκα; Αυτή είναι μια άλλη ιστορία.
Ειρήνη Δημοπούλου
ΕΙΡΗΝΙΚΑ 