Ο Μάιος , ο πέμπτος μήνας του έτους κατά το Ιουλιανό και το Γρηγοριανό ημερολόγιο, και τελευταίος μήνας της Άνοιξης, ήταν στο Αττικό ημερολόγιο ο ενδέκατος μήνας του έτους, ο Θαργηλιών, και συμπίπτει μεταξύ 23 Απριλίου-23 Μαΐου. Στο Ρωμαϊκό ημερολόγιο, έλκει το όνομά του από την  ρωμαϊκή θεότητα Maja,  το θηλυκό του Majus (αρχαιότερος τύπος του Magnus), δηλαδή Μέγιστη, Μεγαλειότατη. Πρόκειται δηλαδή για την Μητέρα Γη.

Στα καθ’ ημάς, ο Μάιος έλαβε το όνομά του από την Νύμφη Μαία,  μία από τις Πλειάδες, τις επτά κόρες του Άτλαντα και της Πλειόνης ή Πληιόνης, οι οποίες γεννήθηκαν στο όρος Κυλλήνη της Αρκαδίας.

Η Μαία, η ομορφότερη και πιο συνεσταλμένη, που κατά πώς σώζει ο Πίνδαρος, ο λυρικός ποιητής Σιμωνίδης ο Κείος (556-469 π.Χ) την απεκάλεσε «ελικοβλέφαρη» και «ιοπλόκαμη» («Σιμωνίδης δε μίαν των Πλειάδων Μαίαν ορείαν προσηγόρευσεν ειπών¨ Μαιάδος ουρείας, ελικοβλεφάρου, κατά λογόν ¨αύτη γάρ Κυλλήνης εν όρεσσι θεών κήρυκα τέχ΄ Ερμήν») έσμιξε με τον Δία σε μία σπηλιά, και γέννησε τον θεό του Λόγου και της Επικοινωνίας, Ερμή. Η Μαία και ο Ερμής είναι προστάτες της Αρκαδίας.

Ο Πρόκλος αναφέρει ότι η Μαία συμβολίζει  τα αφανή, τα κρυμμένα, τα μυστικά, τα οποία μετατρέπει από «άδηλα» (αόρατα) σε «δήλια» (ορατά).

Η Μαία κατα πώς αντιλαμβάνεται και ο νέος Έλληνας, συνδέεται με τον τοκετό και την γέννηση και είναι από τις θεότητες που προστατεύουν τις επίτοκες και τις βοηθούν να «φανερωθεί» το νεογνό από τα σκοτάδια της  μήτρας.

Η Μαία συνδέεται ακόμη με τους σεισμούς και την ροή. Είναι εκείνη που καθοδηγεί το έμβρυο στο «αρχέγονο ύδωρ» της γυναικείας μήτρας, για αυτό και οι αρχαίοι Έλληνες την  θεωρούσαν έφορο των υδάτων και  κατά τον μήνα αυτό,  αφιέρωναν σπονδές σε αυτήν και τον γιο της Ερμή, σε πηγές και ποτάμια.

Η εορτή της ονομαζόταν «Μαϊουμά». Οι Λατίνοι τελούσαν  αντιστοίχως την γιορτή των Ροσαλίων, δηλαδή  των ρόδων, η οποία ήταν αφιερωμένη στους προγόνους τους οποίους ονόμαζαν «μαίορες». Την γιορτή εισήγαγαν οι Έλληνες της Μεγάλης Ελλάδος, για να θυμούνται τους προγόνους τους της κυρίως Ελλάδος.

Στην «γιορτή των Ρόδων», την πρώτη ημέρα του Μαΐου,  στόλιζαν τα σπίτια τους με άνθη. Οι έμποροι τιμούσαν και τον γιο της Μαίας, τον Κερδώο Ερμή, και τον παρακαλούσαν να τους φέρει πολλά κέρδη, όπως ακριβώς άνθιζε η Μητέρα-Μαία. Οι άρχοντες έκαναν το πρώτο θαλασσινό τους μπάνιο.

Οι αρχαίοι Ρωμαίοι τελούσαν ακόμη τα «Λεμούρια». Κατά την διάρκεια της νύχτας χτυπούσαν χάλκινα αντικείμενα για να διώξουν τα πονηρά λεμούρια πνεύματα και έριχναν έξω από τα σπίτια τους κουκιά που θεωρούνταν νεκρική τροφή. Όλοι οι αρχαίοι ναοί των θεών παρέμεναν κλειστοί και δεν τελούνταν  γάμοι.

ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ

«Καλός ο ήλιος του Μαγιού,

τ’ Αυγούστου το φεγγάρι»

«Μάης άβρεχτος, χρόνια ευτυχισμένα»

«Μάης πενταδείληνος

και πάντα δείλι θέλει»

«Μήνας που δεν έχει ρο,

ρίξε στο κρασί νερό»

«Ο γάμος ο μαγιάτικος

πολλά κακά αποδίδει»

«Ο Μάης ρίχνει την δροσιά

κι ο Απρίλης τα λουλούδια»

«Στο κακορίζικο χωριό

το Μάη ρίχνει το νερό»

«Το Μάη εγεννήθηκα

και μάγια δε φοβούμαι»

«Τον Μάη κρασί μην πίνετε

κι ύπνο μην αγαπάτε»

«Των καλών ναυτών

τα ταίρια τον Απριλομά χηρεύουν»

 

 

ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ

Ο Μάιος μας έφτασε

εμπρός βήμα ταχύ

να τον προϋπαντήσουμε

παιδιά στην εξοχή.

Δώρα στα χέρια του πολλά

Και όμορφα κρατεί

Και τα μοιράζει γελαστός

Σε όποιον το ζητεί.

(παραδοσιακό παιδικό τραγούδι)

…………………………………………………….

Λουλούδια ας διαλέξουμε

και ρόδα και κρίνα

κι ελάτε να πλέξουμε

στεφάνια με κείνα,

στο Μάη που σήμερα

προβάλλει στη γη.

Τ’ αηδόνια συμφώνησαν

της γης τ’ αγγελούδια

και βρήκαν και τόνισαν

καινούρια τραγούδια

στο Μάη που σήμερα

προβάλλει στη γη.

Η θάλασσα γίνεται

καθρέφτης και πάλι,

το κύμα της χύνεται

κι ο φλοίσβος τον ψάλλει,

στο Μάη που σήμερα

προβάλλει στη γη.

Χορεύει το πρόβατο

τ’ αρνάκι βελάζει

κι απ’ τον αγκαθόβατο

δροσούλα σταλάζει,

στο Μάη που σήμερα

προβάλλει στη γη.

Ι.Πολέμης

……………………………………………..

Πατρίδα

Πάλε ξυπνάει της άνοιξης τ’ αγέρι.

στην πλάση μυστικής αγάπης γλύκα.

Σα νύφ’ η γη, πόχει άμετρα άνθη προίκα,

λάμπει, ενώ σβυέται της αυγής τ’ αστέρι.

Πεταλούδες πετούν ταίρι με ταίρι,

εδώ βουίζει μέλισσα, εκεί σφήκα.

Τη φύση στην καλή της ώρα εβρήκα,

λαχταρίζει η ζωή σ’ όλα τα μέρη.

Κάθε μοσκοβολιά και κάθε χρώμα,

κάθε πουλιού κελάηδημα ξυπνάει

πόθο στα φυλλοκάρδια μου κι ελπίδα

να σου ξαναφιλήσω τ’ άγιο χώμα,

να ξαναϊδώ και το δικό σου Μάη,

όμορφή μου, καλή, γλυκειά πατρίδα.

ΛΟΡΕΝΤΖΟΣ ΜΑΒΙΛΗΣ

(Μόναχο, 1888)

ΜΕΛΙΤΙΝΗ ΔΟΝΤΑ

(Δημοσιεύθηκε στο φ. 249 της Εθνικής Εφημερίδος ΕΜΠΡΟΣ)