Των αιχμαλώτων ελευθερωτής και των πτωχών υπερασπιστής, ασθενούντων ιατρός, και βασιλέων υπέρμαχος, ο Τροπαιοφόρος Άγιος Γεώργιος, αγαπημένος Άγιος των Ελλήνων, γεννήθηκε το 280 μ. Χ. στην Λύδδα, και εν συνεχεία μετώκισε στην Καππαδοκία.
Γονείς του ήσαν ένας Ελληνας συγκλητικός, ο Γερόντιος, ο οποίος γεννήθηκε στην Σεβαστούπολη της Μικρής Αρμενίας, και η Πολυχρονία η οποία καταγόταν από την Λύδδα (Διόσπολη) της Παλαιστίνης.
Ο Γεώργιος κατετάγη στον Ρωμαϊκό στρατό, όπου διέπρεψε και διακρίθηκε με την γενναιότητα, τον ηρωισμό και την αρετή του, ιδιαίτερα στις εκστρατείες εναντίον των Περσών. Σε ηλικία 18 ετών, ο Δαλματικής καταγωγής Αυτοκράτωρ Διοκλητιανὸς τον έκανε Δούκα (διοικητή) και του παρεχώρησε τον τίτλο του Κόμητος στο τάγμα των Ανικιώρων της αυτοκρατορικής φρουράς, κατ᾿ εκλογὴν.
Η αντίσταση στους διωγμούς, και το μαρτύριο
Ο Γεώργιος, ο οποίος ήταν τον καιρό του μαρτυρίου του, 28 ετών, αντιτάχθηκε στους διωγμούς εναντίον των χριστιανών ενώπιον του Αυτοκράτορος και της Συγκλήτου. Αρνήθηκε τις τιμές που του έταξαν για να αλλάξουν την πίστη του. Τον φυλάκισαν. Τον έδεσαν με βαριές αλυσίδες στα χέρια και στα πόδια, τεντώνοντάς τον ανάσκελα, και τοποθέτησαν στο στήθος του έναν βαρύ λίθο. Απέτυχαν να τον θανατώσουν.
Τότε τον έβαλαν στον τροχό, προσφιλές εργαλείο μαρτυρίου, με δίκοπες λεπίδες σαν μαχαίρια. Οι σάρκες του Γεωργίου σκορπίστηκαν και το αίμα του πότισε τον τόπο. Ο Διοκλητιανός διέταξε προς παραδειγματισμό να μην αγγίξει κανείς τις σάρκες, και απεχώρησε. τότε, φως θεϊκό κατέβηκε από τον ουρανό, κι ακούστηκε φωνή: “Ανδρίζου Γεώργιε, και αδίστακτος έσο, πολλοὶ γαρ πιστεύουσι δια σού εις εμέ”, και μια πρωτόγνωρη ψαλμωδία απλώθηκε. Οι φρουροὶ στρατιώτες έφυγαν τρομαγμένοι. Άγγελος Κυρίου λύνει τότε τον Άγιο από τον τροχό, και με την χάρη τού Αγίου Πνεύματος, τον επαναφέρει στην ζωή, και τον ασπάζεται “εν φιλήματι αγίῳ”.
Το φως καταυγάζει τον Άγιο, που ενώθηκε όλος και έγινε ένα με το θεϊκό φως. Συγκλονισμένοι οι στρατηλάτες Ανατόλιος και Πρωτολέων, μαζί με χίλιους στρατιώτες και τους οικείους τους, διακηρύττουν την πίστη τους στον Χριστό. Πιστεύουν ακόμη οι Βίκτωρ, Ακίνδυνος, Ζωτικός, Ζήνων και Σεβηριανός, επίσημοι που ο Διοκλητιανός πρόσταξε να τους αποκεφαλίσουν και η Εκκλησία μας τους εορτάζει στις 20 Απριλίου.
Ο Διοκλητιανός, θορυβημένος από την θρησκευτική μεταστροφή του περίγυρού του, έδωσε διαταγή να ρίξουν τον Γεώργιο σε λάκκο με ασβέστη που έβραζε, και να τον αφήσουν επί τρεις μέρες ώστε να λιώσουν και τα κόκκαλά του, φρουρούμενο από στρατιώτες . Πλήθος κόσμου συγκεντρώνεται και, τρεις μέρες αργότερα, όταν ανοίγουν τον λάκκο, ο αθλητής του Θεού, βρέθηκε αήττητος, όρθιος και προσευχόμενος.
Ενώπιον του Διοκλητιανού, η Γεώργιος κηρύσσει πάλι τον Χριστό, και αυτήν την φορά παρευρίσκεται και η σύζυγος του Διοκλητιανού, Αλεξάνδρα. Ο Διοκλητιανός ζήτησε από τον Γεώργιο να του πει πού έμαθε τις μαντικές τέχνες και πώς τις χρησιμοποιεί. Ο Γεώργιος τότε του απάντησε ότι τα γεγονότα ήταν αποτέλεσμα της θείας χάρης και όχι μαγείας και γοητείας.
Ο Διοκλητιανός οργισμένος διέταξε να του φορέσουν πυρακτωμένα παπούτσια με σιδερένια καρφιά και τον εξαναγκάσουν να περπατήσει. Ο Άγιος προσευχήθηκε και περπατούσε χωρίς να πάθει τίποτα. Τον φυλακίζουν και τον μαστιγώνουν, αλλά δεν αλλαξοπιστεί.
Ο Διοκλητιανός καλεί τότε τον μάγο Αθανάσιο, ο οποίος προσήλθε κρατώντας δύο πήλινα αγγεία. Στο πρώτο αγγείο το δηλητήριο προξενούσε τρέλα, ενώ στο δεύτερο τον θάνατο. Ο Άγιος χωρίς δισταγμό ήπιε το δηλητήριο του πρώτου δοχείου, αφού προηγουμένως προσευχήθηκε λέγοντας: «Κύριε Ιησού Χριστέ, ο Θεός ημών, ο ειπών καν θανάσιμον τι πίωτιν, ου μη αυτούς βλάψει, θαυμάστωσον νυν τα ελέη σου». Ηπιε και από το δεύτερο αγγείο και πάλι δεν έπαθε το παραμικρό. Ο μάγος Αθανάσιος, ο οποίος ήξερε πόσο δραστικά ήταν τα δηλητήρια, γονάτισε μπροστά στον Γεώργιο και ομολόγησε την πίστη του στον Χριστό. Τότε ο Διοκλητιανός διέταξε και φόνευσαν τον Αθανάσιο. Εκείνη την στιγμή κατέφθασε και η γυναίκα του Διοκλητιανού Αλεξάνδρα, η οποία επίσης ομολόγησε την πίστη της στον Θεό. Ο Διοκλητιανός διέταξε να την φυλακίσουν και την επομένη να της κόψουν το κεφάλι. Η Αλεξάνδρα ενώ προσευχόταν στην φυλακή, παρέδωσε την ψυχή της στα χέρια του Θεού.
Τέλος, ο Διοκλητιανός διέταξε να αποκεφαλίσουν τον Γεώργιο, και ο Γεώργιος παρέδωκε το πνεύμα.
|
Ἀπολυτίκιον
Ἦχος δ’. Ὡς τῶν αἰχμαλώτων ἐλευθερωτής, καὶ τῶν πτωχῶν ὑπερασπιστής, ἀσθενούντων ἰατρός, βασιλέων ὑπέρμαχος, Τροπαιοφόρε Μεγαλομάρτυς Γεώργιε, πρέσβευε Χριστῷ τῷ Θεῷ, σωθῆναι τὰς ψυχὰς ἡμῶν. |
Θρύλοι, θαύματα και παραδόσεις
Πολλοί θρύλοι σχετίζονται με τον νεαρό, ωραίο και γενναίο Γεώργιο. Ο Άγιος είναι ιδιαιτέρως αγαπητός στην Δύση όπου η λατρεία του μεταφέρθηκε από τους Σταυροφόρους, οι οποίοι μετέφεραν και τα λείψανα της μητέρας του, αγίας Πολυχρονίας, αλλά και στην Παλαιστίνη, και στον αραβικό κόσμο και μάλιστα και από τους Μουσουλμάνους, όπου τιμάται ιδιαίτερα ως σήμερα. Πολλές ιστορίες σχετιζόμενες με τον Αγιο, συνδέονται με ιστορικά πρόσωπα και γεγονότα της περιόδου της Αραβικής εξάπλωσης και των Σταυροφοριών.
Ιδιαίτερα δημοφιλής είναι η ιστορία της σωτηρίας της βασιλοπούλας, ιστορία η οποία εμπνέει και τις περισσότερες γνωστές απεικονίσεις του Αγίου Γεωργίου.
Η νίκη του Αγίου επί του δράκου συνέβη στην Ανατολική επαρχία της Αττάλειας, στην πόλη Αλαγία όπου βασίλευε ο Χριστιανομάχος Σέλβιος, ο οποίος είχε βασανίσει πολλούς Χριστιανούς για να τους αναγκάσει να αρνηθούν την πίστη τους και εν συνεχεία τους φόνευε.
Κοντά στην πόλη υπήρχε ένας δράκοντας φοβερός που καθημερινά άρπαζε ανθρώπους ή ζώα και τα έτρωγε. Ο βασιλιάς συγκέντρωσε στρατό και πήγε να σκοτώσει το θηρίο, όμως δεν το πέτυχε και επέστρεψε άπρακτος. Όταν είδαν οι κάτοικοι ότι ο βασιλιάς απέτυχε να σκοτώσει τον δράκο, πήγαν να τον ρωτήσουν πώς θα εξοντωθεί το θηρίο. Με την συμβουλή του ιερατείου, ο βασιλιάς απάντησε ότι θα πρέπει ο καθένας τους να στέλνει το παιδί του για να το τρώει ο δράκος. Ο λαός υπάκουσε από φόβο. Όταν ήλθε η σειρά της κόρης του βασιλιά, αυτός ήταν απαρηγόρητος. Αν και έταξε να δώσει τα πλούτη και την βασιλεία του, ο λαός επέμεινε να στείλει την κόρη του, όπως είχε διατάξει να γίνει με τα δικά τους παιδιά.
Εκείνο τον καιρό ο Γεώργιος ήταν Κόμης στο στράτευμα του Διοκλητιανού, και επέστρεφε στην μητρική του Καππαδοκία από μια εκστρατεία. Από θέλημα Θεού πέρασε από την λίμνη και θέλησε να ποτίσει το άλογό του και να ξεκουραστεί και ο ίδιος. Όταν είδε την κόρη να κλαίει τρομοκρατημένη, την πλησίασε και την ρώτησε γιατί έκλαιγε και γιατί ο λαός είχε συγκεντρωθεί και την παρακολουθούσε μέσα από τα τείχη. Η κόρη τον παρεκάλεσε να καβαληκέψει το άλογό του και να φύγει, γιατί κινδύνευε, και ήταν τόσο νέος και ωραίος. Ο Άγιος επέμεινε να μάθει τι της συνέβη, κι ορκίστηκε στον Θεό ότι δεν θα την αφήσει μόνη, αλλά θα την ελευθερώσει, κι αν δεν τα καταφέρει θα πεθάνει μαζί της. Της ζήτησε να πιστέψει στον Χριστό, και ο Χριστός θα καταργήσει την δύναμη του θηρίου, θα ελευθερωθούν οι ίδιοι, και θα διώξουν τον φόβο του θηρίου από όλους τους κατοίκους. Η κόρη συμφώνησε και ομολόγησε την πίστη της στον Χριστό.
Ο Γεώργιος γονάτισε, σήκωσε τα χέρια του σε δέηση και προσευχήθηκε. Όταν το θηρίο εμφανίστηκε, ο Γεώργιος έτρεξε να συναντήσει τον δράκο που ήταν τρομερός, με μεγάλα δόντια, κι έβγαζε από τα μάτια του φωτιές. Ο Γεώργιος έκανε το σημείο του Σταυρού και είπε: «Κύριε ο Θεός μου, ημέρεψε για χάρη μου, που είμαι δούλος σου, το θηρίο αυτό, για να πιστέψει ο λαός στο όνομα Σου το Άγιο» . Τότε, ο φοβερός δράκοντας έπεσε στα πόδια του αλόγου του Αγίου και βρυχάτο. Ο Γεώργιος ζήτησε από την βασιλοπούλα να βγάλει την ζώνη της και να δέσει με αυτή τον δράκοντα από τον λαιμό. Ο Γεώργιος ανέβηκε στο άλογό του, και είπε στην βασιλοπούλα: «Σύρε τον δράκοντα με την ζώνη σου μέχρι την πόλη».
Όταν είδαν οι κάτοικοι το παράξενο θέαμα, η κόρη να σέρνει δεμένο τον δράκοντα, τράπηκαν σε φυγή. «Μη φοβάστε, σταθείτε και θα δείτε την δόξα του Θεού και την σωτηρία σας» τους είπε ο Άγιος. Τότε σταμάτησαν απορημένοι και περίμεναν να δουν τι θα τους δείξει. Τους προέτρεψε να πιστέψουν στον Χριστό, και αυτοί δέχτηκαν με χαρά. Τότε ο Αγιος σήκωσε το χέρι του, χτύπησε με το ακόντιο τον δράκοντα, και το φοβερό τέρας σκοτώθηκε. Έπειτα παρέδωσε την βασιλοπούλα στον βασιλιά.
Ο Γεώργιος κάλεσε από την Αντιόχεια τον επίσκοπο Αλέξανδρο και βάπτισε τον βασιλιά, τους άρχοντες και όλο τον λαό. Μέσα σε δεκαπέντε μέρες βάπτισε σαράντα πέντε χιλιάδες.
Αφού βαπτίστηκαν, έκτισαν και μια μεγάλη εκκλησία. Μόλις ο Γεώργιος μπήκε στο Άγιο βήμα και προσευχήθηκε, ανάβλυσε πηγή αγιάσματος και σκορπίστηκε ευωδία στον ναό. Η πηγή αυτή σώζεται μέχρι σήμερα.
-Στον Πόντο λέγεται Αέρις. Oι Τούρκοι τον αποκαλούσαν Αὲρτς ο Ζαντών, δηλαδή Άγιος Γεώργιος ο Τρελός, γιατί τούς τιμωρούσε παίρνοντάς τους το μυαλό.
-Στην Θράκη λέγεται Αράπης και Αρακλειανός (Ηρακλειανός). Αράπης επειδή ο Άγιος στην θαυματουργὴ εικόνα του η οποία βρισκόταν στην Ηράκλεια της Προποντίδος παρουσιάζεται μαύρος καθώς είναι ανάγλυφη από μαύρη πέτρα.
-Στην Καστοριὰ και αλλαχού, είναι γνωστός ως Ἅϊ-Γιώργης ο Γοργός, επειδή είναι πολύ ταχύς στην βοήθεια αυτών που τον επικαλούνται.
-Στην Κρήτη είναι γνωστός ο Αϊ-Γιώργης ο Διασορίτης , όνομα σχετιζόμενο με την ορεινή λατρεία του Διός.
-Στην Ιμβρο εορτάζεται ο Ἅϊ-Γιώργης ο Ζούρος, επειδή θεραπεύει την ζούρα, την φυματίωση, τον μαρασμό.
-Στην Κάσο ονομάζεται Αϊ-Καλλάρης, κι αλλού Ἅϊ-Καβαλάρης, επειδή είναι έφιππος Αγιος.
-Την γιορτή της ανακομιδής των λειψάνων του, στις 3 Νοεμβρίου, την ονομάζουν· τοῦ Κρασά, ή του Μεθυστή, επειδή την μέρα αυτή άνοιγαν τα νέα κρασιά, ενώ στην Κύπρο λέγεται Αϊ-Γιώργης του Σπόρου ή του Σποράρη, γιατί απὸ την ημέρα αυτὴ αρχίζει η σπορά των δημητριακών απὸ τους γεωργούς.
Στο Αγιο Όρος υπάρχει κελλὶ του Αγίου Γεωργίου του Φανερωμένου. Μια νύχτα, πήγαν ληστὲς με σκοπό να κλέψουν τους δυὸ Γέροντες που έμεναν εκεί. Τους άνοιξε με καλοσύνη ένας νέος και τους οδήγησε στο αρχονταρίκι, μέχρι να φωνάξει τον Γέροντα. Περίμεναν αρκετή ώρα, και αφού δεν είδαν κανέναν είπαν να αρχίσουν την ληστεία. Αλλὰ τότε κατάλαβαν ότι ήσαν αοράτως δεμένοι. Απὸ τις φωνές τους, σηκώθηκαν οι Γέροντες και τους είδαν. Έφεραν απὸ την εκκλησία την εικόνα του Αγίου Γεωργίου και οι ληστές αναγνώρισαν το παλληκάρι που τους είχε ανοίξει. Μετανοημένοι έπεσαν και προσκύνησαν τον Αγιο. Ο ένας μάλιστα από αυτούς ασκήτεψε στα Καρούλια, όπου και έκτισε την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου. Μετά από αυτό το θαύμα, το κελλὶ πήρε το όνομα Αγιος Γεώργιος Φανερωμένος.
Πολλές φορές δίνουν στον Αγιο το όνομα τού κτήτορος του ναού, π. χ. ο Αϊ-Γιώργης ο Μαχαιράς, ή ο Αϊ-Γιώργης ο Τραχύς· και οι δύο αυτοί ναοί βρίσκονται στην Νάξο. Ο ένας ανήκει στην οικογένεια των Μαχαιράδων, και ο άλλος σε κάποιον ονόματι Τραχύ. Στην Πόλη υπάρχει ο Αϊ-Γιώργης ο Αγριδιανός. Στην Χίο αποκαλούν τον Αγιο Γεώργιο Πεζόστρατο και Κητοκτόνο.
Τα πιο γνωστά του προσωνύμια είναι βέβαια Θαυματουργός και Τροπαιοφόρος. Τον ονομάζουμε Θαυματουργό λόγω των απείρων θαυμάτων που πραγματοποιεί σε όποιους τον επικαλούνται με πίστη και Τροπαιοφόρο επειδὴ έστησε αναρίθμητα τρόπαια, δηλαδή κατήγαγε νίκες, ως Αξιωματικός στον Ρωμαϊκό Στρατό, αλλά και επειδή θριάμβευσε εναντίον τού κακού και νίκησε τον διάβολο. Λέγεται και Μέγας επειδή θεωρείται ο κορυφαίος των αθλητών και Μαρτύρων.
Η εορτή του Αγίου Γεωργίου
Ο Άγιος Γεώργιος είναι κατ΄εξοχήν λαμπρός και αναστάσιμος Άγιος. Η μνήμη του εορτάζεται στις 23 Απριλίου. Εάν όμως το Πάσχα πέφτει μετά τις 23 Απριλίου, τότε η μνήμη του εορτάζεται την επόμενη μέρα του Πάσχα (Δευτέρα της Διακαινησίμου).
Ἀπολυτίκιον
Ἦχος δ’.
Ὡς τῶν αἰχμαλώτων ἐλευθερωτής, καὶ τῶν πτωχῶν ὑπερασπιστής, ἀσθενούντων ἰατρός, βασιλέων ὑπέρμαχος, Τροπαιοφόρε Μεγαλομάρτυς Γεώργιε, πρέσβευε Χριστῷ τῷ Θεῷ, σωθῆναι τὰς ψυχὰς ἡμῶν.Κοντάκιον
Ἦχος δ’ . Ὁ ὑψωθείς ἐν τῷ Σταυρῷ.
Γεωργηθείς ὑπό Θεοῦ ἀνεδείχθης, τῆς εὐσεβείας γεωργός Τιμιώτατος, τῶν ἀρετῶν τὰ δράγματα συλλέξας σεαυτῷ· σπείρας γὰρ ἐν δάκρυσιν, εὐφροσύνῃ θερίζεις· ἀθλήσας δὲ δι᾽ αἵματος, τὸν Χριστόν ἐκομίσω· καὶ ταῖς πρεσβείαις Ἅγιε ταῖς σαῖς, πᾶσι παρέχεις πταισμάτων συγχώρησιν.
Κατά την εκστρατεία των Τούρκων εναντίον του Χριστιανού Ηγεμόνα της Μολδοβλαχίας Στεφάνου, ο ηγεμόνας ζήτησε την βοήθεια του Χριστού. Είδε στον ύπνο του τον Άγιο Γεώργιο ο οποίος τον εμψύχωσε και του είπε να έχει πίστη στον Θεό και να επιτεθεί εναντίον του εχθρού τον οποίο και θα νικήσει. Την άλλη ημέρα διηγήθηκε το όνειρο στα Στρατεύματά του και τα διέταξε να επιτεθούν κρατώντας στα χέρια την εικόνα του Αγίου. Έτσι το Θαύμα έγινε. Ο εχθρός νικήθηκε και τράπηκε σε άτακτο φυγή. Από τότε ο Ηγεμόνας Στέφανος τοποθέτησε την εικόνα του Αγίου Γεωργίου στις Σημαίες, και αργότερα σε ανάμνηση του γεγονότος αυτού, επικράτησε οι Σημαίες του Πεζικού, που προπορεύονται στις μάχες και στις θυσίες, να φέρουν την εικόνα του Αγίου Γεωργίου. Με Βασιλικό Διάταγμα το οποίο εκδόθηκε το 1864 θεσπίστηκε οριστικά από την Πολιτεία να φέρουν οι Πολεμικές Σημαίες την εικόνα του, και με άλλο Βασιλικό Διάταγμα το 1953 καθιερώθηκε ως γιορτή του Πεζικού και των υπολοίπων Όπλων και Σωμάτων του Στρατού, εκτός του Πυροβολικού, η 23η Απριλίου, ημέρα που μαρτύρησε ο Άγιος Γεώργιος.
ΕΙΡΗΝΙΚΑ 