Τι γιορτάζει ο πατέρας;

Πού πήγαν οι πατεράδες;

Αυτοί των ελληνικών ταινιών που γύριζαν από το μεροκάματο με το χαμόγελο στα χείλη, είτε ήσαν χειρώνακτες είτε ναύαρχοι; Αυτοί που άρπαζαν με χαρά την γυναίκα τους αγκαλιά όταν τους ανακοίνωνε ότι είναι έγκυος στο παιδί τους, και λαχταρούσαν να γυρίζουν στο σπίτι τους και να σκαρφαλώνουν και ένα και δύο και τρία και τέσσερα παιδιά στην αγκαλιά τους;

Θαρρώ πως σταμάτησαν να παράγονται κάπου εκεί στο 1970, με το τέλος της μεταπολεμικής αγαλλίασης για την ζωή και την αρχή της συλλογικής ευημερίας -και ανίας.

Τι νόημα είχε πια να γυρίσεις στο σπίτι σου, όταν σε περίμεναν δεκάδες νυχτερινά μαγαζιά να ξεδώσεις; Αρκετά προβλήματα έχεις, γιατί να έχεις γυναίκα, παιδιά και τα συμπαρομαρτούντα τους; Επαιρνες α λα μπρατσέτα την γραμματέα σου και επιδιδόσουν στην δουλειά ανενόχλητος.

Δεν είναι ότι οι παλιοί πατεράδες δεν κουράζονταν -αν και είναι βέβαιον ότι είχαν περισσότερες φυσικές αντοχές. Είναι πως εκείνοι κουράζονταν τόσο ώστε η επιστροφή σε ένα ζεστό σπίτι, ένα ζεστό πιάτο φαγητό και μια ζεστή αγκαλιά, να έχουν μια κάποια αξία. Εκείνοι οι πατεράδες καμάρωναν για τα έργα των χειρών τους, την οικογένειά τους, την δουλειά τους, τα χωράφια τους, το πανωσήκωμα στο σπίτι των γονιών τους. Ολα ήσαν αποτέλεσμα του κόπου τους (και όχι της μαλαγανιάς και των δανείων) και απόδειξη της ενήλικης ταυτότητάς τους.

Πλέον κανείς δεν θέλει να είναι ενήλικος. Κοιτάζω γύρω μου μπαμπάδες, και μοιάζουν με μεγάλα αδέλφια των παιδιών τους. (Οι μαμάδες μοιάζουν σαν η Μπάρμπι της κόρης τους να πήρε σάρκα και οστά και να φλερτάρει ανοιχτά τον γιο τους. Αλλά αυτό είναι για άλλη φορά).

Κανείς δεν θέλει να μεγαλώσει γιατί κανείς δεν θέλει να πάρει την ευθύνη για τις συνέπειες των πράξεών του. Είναι σαν τους “κοψοχέρηδες” του ΠΑΣΟΚ: όλοι ήθελαν να τους κοπεί το χέρι με το οποίο ψήφισαν, αλλά κανείς δεν το έκοψε, μέχρι που συνήθισαν να ψηφίζουν ανευθύνως. Κάποτε ο πατέρας ήξερε ότι αν δεν φρόντιζε για την οικογένειά του, θα πεινούσε κι αυτός κι εκείνη, και θα γινόταν και ο περίγελως του χωριού ή της γειτονιάς. Οχι πια. Τώρα μπορείς να παριστάνεις ό,τι τραβά η ψυχή σου: τον επιχειρηματία, τον επενδυτή, τον “επηρεαστή”, τον ηθοποιό και τον τραγουδιστή (τα “δήθεν” είναι γενικώς αγαπημένα επαγγέλματα της μεταπολιτευτικής περιόδου) και τον γιατρό, ακόμη.

Και γιατί να θέλεις να είσαι πατέρας όταν δεν είσαι σίγουρος ότι θέλεις να είσαι άνδρας; Οταν δεν έχεις φαναταστεί και σχεδιάσει τον κόσμο σου ο ίδος, αλλά αφήνεσαι να ζεις στο όνειρο κάποιου άλλου, ενός αφεντικού που δεν θα δεις ποτέ, στην Γερμανία ή στην Αμερική, πώς να διαπλάσεις τον νου του παιδιού σου, ώστε να σχεδιάσει τον δικό του κόσμο; Πώς να μην δυσανασχετείς για το παιδί-βάρος το οποίο έφερες στον κόσμο μετά από πολλές στρεψοδικίες, ως εργαλείο κοινωνικής καταξίωσης;

Τα παιδιά σου είναι “ατυχήματα” τα οποία γλίτωσαν στο παρά πέντε από τις τανάλιες που θα τα συνέθλιβαν στην κοιλιά της μάνας τους, όπως συνθλίβονται εκατομμύρια παιδιά κάθε χρόνο στον Ευρωπαϊκό κόσμο, σε μια ανομολόγητη ανθρωποθυσία.

Σε κάποιες περιπτώσεις είναι διακαώς επιθυμητά και μοναδικά, μοναχοπαίδια που συλλαμβάνονται και τίκτονται σε χειρουργικά κρεβάτια, αφού ο τρόπος ζωής έχει στείλει την γονιμότητα των Ευρωπαίων στα τάρταρα.

Πατεράδες με θέληση να φροντίσουν για την ευημερία και την ασφάλεια της οικογένειάς τους, σπανίζουν. Αν μάλιστα δεν τους απασχολούσαν τα πρακτικά ζητήματα της καθημερινότητας (ένα πλυντήριο, μια εντριβή, κ.ο.κ.) και ο φόβος των γηρατιών, δεν θα έμπαιναν καν στην διαδικασία να δημιουργήσουν οικογένειες.

Επί δεκαετίες πρόσεχαν να “μην μείνει έγκυος καμιά λεγάμενη” και τους “τυλίξει”, λες και η λεγάμενη θα έμενε έγκυος από μόνη της. Τώρα, ο αναδυόμενος μισογυνισμός, ιδιαίτερα στην Ακροδεξιά, μέμφεται τις γυναίκες οι οποίες “αρνούνται να δεχθούν το σπέρμα τους” όπως έγραφε τις προάλλες σοβαρός (…) άνδρας του “χώρου”.

“Οι άντρες μένουν πάντα παιδιά” , λέει, κι αυτό θεωρείται πλεονέκτημα, και όχι συναισθηματική αναπηρία.

Ανδρες οι οποίοι δεν έχουν πολεμήσει ποτέ, παρά ακόμη και στα ειρηνικά τους έργα, αναρριχώνται επαγγελματικά έρποντας, με πονηριές και γαλφιές, πώς να εκτιμήσουν την αξία, πολλώ δε μάλλον την ιερότητα της ύπαρξης; Από την ιστορία του Οδυσσέα συγκράτησαν μόνο το κομμάτι της ανάπαυλας, έκλεισαν με δειλία τα μάτια στο πεδίο μάχης της ζωής, και αφέθηκαν στην μακαριότητα των Λωτοφάγων, επιμένοντας μέχρι γυναικοκτονίας να τους περιμένει μια Πηνελόπη στο σπίτι.

Τι έφταιξε όμως και ήρθε ο Ευρωπαϊκός κόσμος τα πάνω, κάτω;

Θα πρέπει να γυρίσουμε αρκετά χρόνια πίσω, σε δυο μεγάλες επαναστάσεις. Στην Γαλλική Επανάσταση και στην Βιομηχανική Επανάσταση. Στην δεύτερη, τέθηκαν τα θεμέλια του σύγχρονου τρόπου ζωής. Η γυναίκα βγήκε από το σπίτι, δελεασμένη από την υπόσχεση λιγότερο καταπιεστικών και πιο άνετων συνθηκών διαβίωσης. Γυναίκες και Ανδρες είδαν το μήλο αλλά όχι και το φίδι, και κατέληξαν να προσφέρουν φθηνότερα εργατικά χέρια στην ανερχόμενη τάξη των βιομηχάνων.

Ομως η μεγάλη κοινωνική αλλαγή συντελέστηκε, και σε αυτόν τον τομέα, πρώτα θρησκευτικομαγικά και ψυχοπνευματικά με την Γαλλική Επανάσταση. Μαζί με το κεφάλι του βασιλιά, κύλησε στο χώμα το κεφάλι όλων των πατεράδων, γράφει ο Μπαλζάκ.

Πράγματι, η κοινωνία η οποία κυριάρχησε σε όλο τον μετά Χριστόν κόσμο, χτίστηκε πάνω σε έναν άκρως πραγματικό και άκρως συμβολικό σταυρό, στερεωμένο στον θυσιαστικό Γολγοθά του Πατέρα: Τον Πατέρα-Θεό, τον Πατέρα-Βασιλιά και τον Πατέρα-Οικογενειάρχη. Κάθε ένας από αυτούς τους Πατέρες, έπρεπε να δώσει οδηγίες ζωής στον κατώτερό του, αλλά και να αναφέρει τα πεπραγμένα του στον ανώτερό του.

Ο Πατέρας-Οικογενειάρχης είναι ριζωμένος στην γη των πατέρων του, και όχι πλάνητας “πολίτης του κόσμου”. Ο αμέσως ανώτερός του, ο Πατέρας-Βασιλιάς, είναι η γέφυρα ανάμεσα στην γήινη και την θεϊκή σφαίρα, ως μιμητής του Πατέρα-Θεού.

Μα όμως τι θα ήταν ο Πατέρας αν δεν υπήρχε η Μητέρα; Θα ήταν Ανδρας, αλλά όχι Πατέρας, όπως και η Γυναίκα θα ήταν Γυναίκα, αλλά δεν θα ήταν Μητέρα. Αυτή η σταυρική συνεργατικότητα εκφράζεται από τον κάθετο αρσενικό άξονα τον οποίον είδαμε, και τον οριζόντιο θηλυκό, δηλαδή την Γυναίκα-Μητέρα. Σε συνάφεια αρμονική με τον Πατέρα-Βασιλιά, η Μητέρα είναι η “βασίλισσα της εστίας”, του ασφαλούς καταφυγίου, σε μίμηση της Μητέρας των Ουρανών. Η Μητέρα (mater=ύλη) διαχειρίζεται τον υλικό κόσμο, την εκπαίδευση των παιδιών και την μετάδοση των ηθών, λειτουργώντας συμπληρωματικά ως προς τον Πατέρα.

Η αντίληψη της πατρότητας δεν είναι ενιαία στον Ευρωπαϊκό χώρο, έχει όμως μια αλληλουχία. Στην Αρχαία Ελλάδα, ο Πατέρας είναι δημιουργός, θεμελιωτής, αυτός που βρίσκεται στην πηγή. Στην Ρώμη γίνεται ο κυρίαρχος, ο Jovis Pater, αυτός ο οποίος διατάζει. Είναι ακόμη ο διάμεσος ζώντων και προγόνων οι οποίοι στην γενιά των ευγενών φθάνουν να γενεαλογούνται μέχρι την γενιά των θεών, προετοιμάζοντας αντιληπτικά τον δρόμο για την έλευση του διττά γενεαλογούμενου Χριστού. Στον Χριστιανικό κόσμο, ο ιερέας αποκαλείται πατέρας, ο πνευματικός πατέρας ο οποίος μεταδίδει την θελολογική γνώση.

Σήμερα ο Πατέρας είναι ένα συλλογικό αρχέτυπο το οποίο είτε έχει φθαρεί είτε απουσιάζει. Η απουσία του αλλά και η διακαής, ενστικτώδης αναζήτησή του, γίνονται φανερές στην Ουκρανο-Ρωσική διαμάχη. Ο Δυτικός κόσμος, μη διαθέτοντας ισχυρή ανδρική ηγετική μορφή, εκπροσωπείται είτε από έναν δύστροπο και εκδικητικό, όπως πολλοί συμπατριώτες του θεωρούν, άνδρα, με σαφείς ψυχικές εκκρεμότητες (λόγω μη αποκοπής από την φιγούρα της μητέρας, άρα μεγαλωμένος από απόντα ή υστερούντα πατέρα) είτε από γυναίκες οι οποίες έχουν αποβάλλει τα θηλυκά, μητρικά γνωρίσματα, έχουν ενδυθεί ανδρικά χαρακτηριστικά και ενεργούν υπεραναπληρώνοντάς τα, ως υπουργοί Αμυνας των χωρών τους, και ως επικεφαλής άλλων υπερεθνικών οργανισμών, οδηγώντας τον πλανήτη σε έναν πόλεμο όλων εναντίον όλων. Στον αντίποδα, πολλοί βλέπουν στον πρόσωπο του Βλαδίμηρου Πούτιν τον Πατέρα ο οποίος έχει αναλάβει να φέρει την ισορροπία σε έναν κόσμο διαρκώς μετατοπιζόμενο πρός αυταρχικές, υστερικές και βίαιες πρακτικές μη εκλεγμένων και συχνά κρυπτομένων ατόμων και οργανισμών.

Η Φύση αντιπαθεί το κενό.

Το κενό το οποίο αφήνει η υποχώρηση του Πατέρα και στις τρεις εκφάνσεις του, έρχονται να καλύψουν δύο νέοι πόλοι:

-Το Κράτος. Απρόσωπο και άφιλο, δεν οδηγεί τον λαό με αγάπη προς την ελευθερία και την ανεξαρτησία του, όπως ο Πατέρας το παιδί του, αλλά υποκαθιστά τον απόντα Πατέρα (ο οποίος σε άλλες εποχές και προ τέτοιων προκλήσεων, θα υπερασπιζόταν σθεναρώς την ελευθερία και την αξιοπρέπεια της οικογένειάς του), χρησιμοποιώντας διεστραμμένες πατερναλιστικές μεθόδους, καθώς θεωρεί τους πολίτες μωρούς, ανάξιους, και σε ανάγκη απαγορεύσεων και περιορισμών.

-Η μουσουλμανική πλειοψηφία. Αντίθετα με τα όσα νομίζουμε, μουσουλμανικές κοινωνίες όπως αυτές της βορείου Αφρικής από τις οποίες προέρχονται πολλοί έποικοι της Ευρώπης, δεν στηρίζονται στην πατριαρχία αλλά στις φατρίες (πατριές) ως συλλογικότητες, στις οποίες υποτάσσονται τόσο οι γυναίκες όσο και οι άνδρες. Το Ισλάμ δεν είναι θρησκεία ατομική ούτε πατριαρχική, αλλά συλλογική. Ενόσω οι Ευρωπαίοι πελαγοδρομούν παραζαλισμένοι, άλλοι ζητώντας να νεκραναστήσουν την παλιά τους θρησκεία, άλλοι να βρουν ή να επανεφεύρουν την ταυτότητά τους και άλλοι να ξαναγυρίσουν στον Καθολικισμό πριν το Βατικανό ΙΙ, οι μουσουλμάνοι προσφέρουν μια σταθερή και βέβαιη θρησκευτική και κοινωνική πρακτική, γεγονός το οποίο ερμηνεύει εν μέρει την γοητεία την οποίαν ασκούν οι θαλεροί μουσουλμάνοι στους εξαντλημένους Ευρωπαίους.

Με την επιβαλλόμενη, εκθηλυμένη διαστροφικά, κοινωνία της συμμαχίας Φιλελεύθερων και Προοδευτικών (οι ευφημισμοί είναι μια τέχνη την οποίαν δεν γνωρίζει η Δεξιά), οι απαντήσεις τις οποίες πρέπει να δώσει η Ευρώπη είναι καίριες για το μέλλον και ριζοσπαστικές ως προς την αντιμετώπιση των νέων, συνεχώς προστιθέμενων προκλήσεων. Θα προκάνουν οι Ευρωπαίοι να ξαναπιαστούν από τον Πατρικό ανδρισμό και να βρουν την ταυτότητα και την θέση τους στον νέο κόσμο; Αν ναι, το καλύτερο στο οποίο μπορούν να ελπίζουν, είναι μια συμμαχία Ευρωπαίων Παραδοσιοκρατών με τις δυνάμεις του Ισλάμ οι οποίες μπορούν ακόμη να παραδώσουν ζωντανά μαθήματα συλλογικότητας και πατριάς.

ΕΙΡΗΝΗ ΔΗΜΟΠΟΥΛΟΥ